pod red. Alana Grafena i Marka Ridley'a richard dawkins. ewolucja myślenia helion, ebooki
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
4
Spis treści
LOGIKA
Samolubny gen
jako esej filozoficzny
119
Daniel C. Dennett
Narodziny biologii algorytmicznej
135
Seth Bullock
Samolubne geny a przepływy informacji
145
David Deutsch
Wspólne wątki nauki o życiu i nauki o umyśle
151
Steven Pinker
GŁOSY ANTYFONALNE
Richard Dawkins a problem postępu
165
Michael Ruse
Rozważania o gnieździe — przyjazne spory z Richardem Dawkinsem
185
Patrick Bateson
Czym właściwie są memy?
197
Robert Aunger
LUDZIE
Samolubne geny a relacje rodzinne
213
Martin Daly i Margo Wilson
Dlaczego tak wiele osób mających samolubne geny jest tak miłych,
nie licząc ich nienawiści do
Samolubnego genu
?
225
Randolph M. Nesse
Człowiek — przewrotny ssak naczelny
235
Kim Sterelny
Spis treści
5
KONTROWERSJE
Kapelan sceptyków — Richard Dawkins jako siewca sceptycyzmu
249
Michael Shermer
Kolega humanista
259
Richard Harries
Dawkins i wirus wiary
267
A.C. Grayling
Wznieść się ponad darwinizm
273
Marek Kohn
O czym myślał kaszalot
— ewolucja, egzystencjalizm i poszukiwanie sensu
281
David P. Barash
PISARSTWO
Richard Dawkins i złote pióro
291
Matt Ridley
Wszelkie oznaki nieumyślnej troski
297
Philip Pullman
Skorowidz
305
INTELEKTUALNY WKŁAD
SAMOLUBNEGO GENU
W TEORIĘ EWOLUCJI
Alan Grafen
F
ENOMEN
taki, jak
Samolubny gen
1
Dawkinsa, może być postrzegany
z wielu punktów widzenia i odczytywany w różnych kontekstach.
Za punkt wyjścia można obrać jego sukces wydawniczy, wpływ na
całe pokolenia studentów i naukowców oraz oddziaływanie na życie in-
telektualne wielu narodów. Ja chciałbym jednak zacząć od skupienia się na
oryginalności i wadze idei zawartych w tej książce oraz na tym, jak prezen-
tują się one w świetle późniejszych badań. Zastanowię się nad odbiorem tej
pozycji oraz podam przyczyny, dla których nie przez wszystkich jest ona
jednakowo ceniona.
Z mojego punktu widzenia najważniejsze elementy
Samolubnego genu
to: wprowadzenie pojęcia replikatora, które umożliwiło najlogiczniejsze jak
dotąd wyjaśnienie darwinowskiej teorii naturalnego doboru; powiązanie
doboru replikatorów z samolubnością (w sensie technicznym); szereg po-
wiązań, które stały się z kolei podstawami nowych teorii dotyczących do-
boru replikatorów w biologii dostosowań.
George Williams
2
rozwinął argumentację Darwina dotyczącą doboru
naturalnego przy użyciu środków werbalnych i pojęciowych, ale dopiero
krasomówcza analiza Dawkinsa, przeprowadzona pod kątem replikatorów,
stanowiła nowe spojrzenie na darwinowską logikę. Określenie cech decy-
dujących o tym, jakie obiekty mogą być replikatorami (wierność kopiowania,
płodność i długowieczność), a także wyjaśnienie, dlaczego DNA tak do-
brze nadaje się do tej roli, było czymś zupełnie nowym w teorii biologii
i pociągnęło za sobą rozwój kolejnych przełomowych koncepcji. Termin
„samolubny” narobił sporego zamieszania, ale wprowadzając go do języka
dyskusji na temat teorii ewolucji oraz dokładnie wyjaśniając, jak w tym
kontekście należy go rozumieć, Dawkins wykonał ważny krok formalny
86
Alan Grafen
w stronę zrozumienia natury przystosowań. Koncepcja przystosowania nie
jest niczym nowym, pochodzi jeszcze z czasów przeddarwinowskich. Opie-
rając się na pracach Williamsa, Dawkins wyjaśnił — posługując się nieco
innymi słowami — że logicznie rzecz biorąc, koncepcja egoizmu ma sens
tylko w szerszym zbiorze innych teorii, w którym mieści się teoria poten-
cjalnie samolubnej jednostki, koncepcja wymiernej wartości określającej
sukces tej jednostki oraz szereg dostępnych dla niej możliwości działania.
We współczesnej matematyce i naukach społecznych wykorzystuje się na-
rzędzia matematycznej formalizacji tego szerszego kontekstu („programy
optymalizacji”) w odniesieniu do teorii gier i ekonomii oraz podczas rozwią-
zywania znanych problemów ekonomicznych, takich jak teoria wyboru
konsumenta i maksymalizacja zysków przez przedsiębiorstwa. Umiesz-
czając ten szerszy zbiór koncepcji w centrum zainteresowania dyskursu
biologicznego, Dawkins mógł posunąć się dalej w wyjaśnianiu logiki przy-
stosowań. Przypisując replikatorom egoizm, argumentował, że rozważaną
jednostką jest gen, a wielkością, której maksymalizacja miałaby być celem
genów w procesie naturalnej selekcji, jest ich replikacja. To powiązanie
dynamiki replikatorów z jednej strony z samolubnością z drugiej — tak
dobrze wyrażone w tytule książki — stanowi samo sedno teorii Darwina,
lecz zostało tu sformułowane w sposób znacznie ułatwiający dalszą analizę.
Oczywiście warunkiem koniecznym umożliwiającym takie jego wyrażenie
było wcześniejsze odkrycie praw genetyki przez Mendla.
Jednak Dawkins nie zatrzymał się w tym miejscu. Jego sukces polegał
na zebraniu najnowszych osiągnięć adaptacjonistów oraz zespoleniu ich
w jedną całość poprzez interpretację — w duchu darwinizmu i w ramach
logicznego schematu pojęciowego replikatorów. Przede wszystkim wyko-
rzystał koncepcję dostosowania łącznego (ang.
inclusive fitness
) W.D. Hamil-
tona
3
, dotyczącą replikatorów pomagających swoim własnym kopiom. Co
ciekawe, Hamilton sam wyjaśnił ją z punktu widzenia genów w swoim po-
pularnonaukowym artykule
4
i był gotów z entuzjazmem podjąć się prze-
prowadzenia dalszej, dokładniejszej analizy
5
. Kolejnym osiągnięciem adapta-
cjonistów była koncepcja strategii ewolucyjnie stabilnych
6
, którą można było
wyjaśnić w zależności od kontekstu, biorąc pod uwagę środowisko replika-
tora podlegające wpływom innych, sąsiednich replikatorów. Następną teorią
była opracowana przez Triversa koncepcja odwzajemnionego altruizmu
7
,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]